Warszawa, 16.11.2022r.
W związku z pytaniem w sprawie konkursu na dyrektora biblioteki w zakresie dotyczącym przedstawicieli stowarzyszeń zawodowych lub twórczych, wyjaśniam jak następuje.
W przypadku instytucji kultury, w których konkurs na stanowisko organizatora jest obligatoryjny (zob. rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 30 lipca 2015 r. w sprawie wykazu samorządowych instytucji kultury, w których wyłonienie kandydata na stanowisko dyrektora następuje w drodze konkursu) organizacja konkursu jest ściśle określona przepisami prawnymi. Konkurs na dyrektora instytucji, która znajduje się wykazie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego musi zostać przeprowadzony zgodnie z zasadami określonymi w rozporządzeniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 12 kwietnia 2019 r. w sprawie konkursu na kandydata na stanowisko dyrektora instytucji kultury.
W instytucjach, w których przeprowadzenie konkursu nie jest obligatoryjne organizator sam ustala procedurę.
Zgodnie z art. 16 ust. 4 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz.U. z 2020 r. poz. 194 t.j., dalej: „u.o.p.d.k.) w celu przeprowadzania konkursu na stanowisko dyrektora instytucji kultury organizator powołuje komisję konkursową w składzie:
1) trzech przedstawicieli organizatora;
2) dwóch przedstawicieli ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego;
3) dwóch przedstawicieli zakładowych organizacji związkowych reprezentatywnych
w rozumieniu art. 25(3) ust. 1 lub 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 263), działających w tej instytucji kultury;
4) dwóch przedstawicieli stowarzyszeń zawodowych lub twórczych właściwych ze względu na zakres działania tej instytucji kultury.
W myśl art. 16 ust. 4 pkt 4 u.o.p.d.k. organizator powołuje w skład komisji konkursowej dwóch przedstawicieli stowarzyszeń zawodowych lub twórczych właściwych ze względu na zakres działania tej instytucji kultury. Należałoby więc sprawdzić w celu upewnienia się, czy doszło do prawidłowego powołania ww. przedstawicieli, czy stowarzyszenia te są właściwe ze względu na zakres działania biblioteki, której dotyczy konkurs. Zgodnie z art. 11 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz.U. z 2019 r. poz.1479 t.j.) zakres działania biblioteki jest określony w akcie o utworzeniu biblioteki.
Tym niemniej, przepis art. 16 ust. 4 pkt 4 u.o.d.k., co jest podnoszone w doktrynie prawniczej, jest mało precyzyjny. Nie reguluje on jak wskazać dwóch przedstawicieli stowarzyszeń zawodowych lub twórczych w przypadku funkcjonowania większej liczby podmiotów spełniających ustawowe kryteria[1]. Zgodnie z orzecznictwem sądowym określenie „stowarzyszenie twórcze” zostało użyte w art. 16 ust. 4 pkt 4 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej w szerokim znaczeniu i obejmuje zarówno stowarzyszenia zrzeszające twórców, jak i prowadzące i inspirujące działalność twórczą[2].
Odnosząc się do pytania, „Czy Ministerstwo może unieważnić konkurs?” wyjaśniam, że ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej przewiduje jedynie w art. 16 ust. 13 u.o.p.d.k., że: „W przypadku nierozstrzygnięcia konkursu, o którym mowa w ust. 2, albo jeżeli kandydat wyłoniony w tym konkursie nie zostanie powołany na stanowisko dyrektora instytucji kultury, organizator niezwłocznie ogłasza kolejny konkurs, chyba że wystąpi do ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego o zgodę na powołanie dyrektora bez konkursu w trybie określonym w ust. 3-3c”.
Odrębną kwestią jest możliwość kontrolowania przez sądy administracyjne rozstrzygnięć w przedmiocie konkursu na stanowisko dyrektora instytucji kultury. Według orzecznictwa sądowego „(…) ustawodawca nie przewidział możliwości wniesienia skargi do sądu administracyjnego na czynności podejmowane w toku postępowania konkursowego, co świadczy o tym, że nie mają one charakteru samodzielnego i odrębnego. (…) Kontrolą sądową nie mogą być objęte wszystkie kolejne czynności lub akty wydane w poszczególnych etapach postępowania konkursowego na stanowisko dyrektora instytucji kultury. Kontrola ta nie musi obejmować rozstrzygnięć wstępnych, pod warunkiem, że ostatecznie rozstrzygnięcie podlega kontroli sądowej, a w jego ramach ewentualne uchybieni przy wyłanianiu komisji konkursowej, które mogą mieć wpływ na końcowy wynik konkursu[3].
Magdalena Kossakowska
radca prawny
[1] Biadun M., Powołanie dyrektora samorządowej instytucji kultury, ST 2022/6/21-32.
[2] Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 sierpnia 2009 r., II OSK 834/09
[3] Postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 11 września 2015 r., sygn. akt II SA/Sz 388/15
