Odpowiadając na wiadomość email, w której zwrócono się z prośbą o informacje dotyczące sygnalisty oraz mobbingu w Bibliotece Publicznej, wyjaśniam jak następuje. 

​Przepisy przewidujące powszechną ochronę przed zwolnieniem i dyskryminacją sygnalistów nadal nie weszły w życie. Według dostępnych informacji przewiduje się, że mogą wejść w życie w pierwszej połowie 2023 roku.

Kodeks pracy w art. 94(3) § 1 nakłada na pracodawców obowiązek przeciwdziałania mobbingowi. Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników. Pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Pracownik, który doznał mobbingu lub wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów.

Przepisy prawa nie wskazują sposobu realizacji przez pracodawcę obowiązku przeciwdziałania mobbingowi, w tym obowiązku utworzenia komisji antymobbingowej.  Pracodawca może jednostronnie lub w porozumieniu ze związkami zawodowymi ustalić takie zasady. Z ustawy o związkach zawodowych wynika jedynie, że zadaniem związku zawodowego jest ochrona godności, praw oraz interesów materialnych i moralnych, zarówno zbiorowych, jak i indywidualnych osób wykonujących pracę zarobkową.

Ustawa o związkach zawodowych nie przewiduje natomiast obowiązkowego uczestniczenia przedstawicieli związków w komisjach antymobbingowych. 
W doktrynie wskazuje się, że w przypadku, jeśli w pracach komisji antymobbingowej na stałe wchodziłby przedstawiciel związku zawodowego, zaś postępowanie przed komisją dotyczyłoby osoby niebędącej członkiem związku zawodowego, istniałoby ryzyko naruszenia zasady negatywnej wolności związkowej, wynikającej z art. 7 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych, w stosunku do pracowników, którzy nie są członkami związku zawodowego. Z drugiej strony przy założeniu, że przedstawiciel związkowy, uczestnicząc w pracach komisji zachowywałby bezstronność można by było uzasadniać jego obecność w składzie komisji tym, że współpracuje on z pracodawcą w celu zapewnienia ogółowi pracowników odpowiednich warunków pracy, nie zaś w celu reprezentacji indywidualnego pracownika.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 3 sierpnia 2011 r. I PK 35/11: „Obowiązek przeciwdziałania mobbingowi polega na starannym działaniu. Pracodawca powinien w związku z tym przeciwdziałać mobbingowi w szczególności przez szkolenie pracowników, informowanie o niebezpieczeństwie i konsekwencjach mobbingu, czy przez stosowanie procedur, które umożliwią wykrycie i zakończenie tego zjawiska. Jeśli w postępowaniu mającym za przedmiot odpowiedzialność pracodawcy z tytułu mobbingu wykaże on, że podjął realne działania mające na celu przeciwdziałanie mobbingowi i oceniając je z obiektywnego punktu widzenia da się potwierdzić ich potencjalną skuteczność, pracodawca może uwolnić się od odpowiedzialności.”

W myśl art. 94 pkt 10 k.p., pracodawca jest obowiązany wpływać na kształtowanie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego. Zgodnie zaś z art. 100 § 2 k.p. jednym z podstawowych obowiązków pracownika jest przestrzeganie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego (oznacza to odpowiednie zachowywanie pracownika wobec innych współpracowników, podwładnych, przełożonych). Naruszeniem tych zasad może być, np. zakłócenie porządku i spokoju w miejscu pracy, wywoływanie kłótni, ubliżanie itp. Takie postępowanie pracownika może skutkować przeprowadzeniem przez pracodawcę z pracownikiem rozmowy dyscyplinującej albo zastosowaniem kary porządkowej, a w niektórych przypadkach wypowiedzeniem umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika z uwagi na ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych. 

W wyroku SN z 9.07.2008 r., I PK 2/08, OSNP 2009/23–24, poz. 311, wskazano, że wynikający z art. 100 § 2 pkt 6 k.p. obowiązek przestrzegania zasad współżycia społecznego w zakładzie pracy obejmuje również powstrzymywanie się poza miejscem i czasem pracy od takich zachowań, które wywołują lub potęgują wzajemnie negatywny stosunek współpracowników i konflikty w środowisku pracy na tle przynależności do różnych działających u pracodawcy organizacji związkowych.

​​​​​Magdalena Kossakowska 

​​​​​​​radca prawny