Obowiązujące normy prawa pracy nie definiują pojęcia międzyzakładowej organizacji związkowej. Należy zatem przyjąć, iż przymiot ten posiadają takie związki zawodowe, które zrzeszają pracowników i inne osoby mające prawo koalicji, zatrudnione u więcej niż jednego pracodawcy. Organizacja ta zakresem swego działania musi obejmować co najmniej dwóch pracodawców, w rozumieniu art. 3 Kodeksu pracy. U każdego z pracodawców powinna być zatrudniona przynajmniej jedna osoba będąca członkiem danej organizacji. Zgodnie z judykaturą Sądu Najwyższego o tym, jakie zakłady pracy obejmuje działaniem międzyzakładowa organizacja związkowa, rozstrzygają samorządne decyzje właściwych organów związku zawodowego.
Przy ustalaniu liczby członków, o której mowa w art. 25(1) ust. 1 ustawy o związkach zawodowych, oraz prawa do zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy, o którym mowa w art. 31 ust. 1 u.z.z., uwzględnia się liczbę członków międzyzakładowej organizacji związkowej zatrudnionych u wszystkich pracodawców objętych działaniem tej organizacji (art. 34 ust. 2 u.z.z.). Jak wynika z art. art. 34 ust. 2 u.z.z. wymóg odpowiedniej liczebności międzyzakładowej organizacji związkowej (co najmniej 10 członków) jest spełniony przy uwzględnieniu łącznej liczby członków tej organizacji, zatrudnionych u wszystkich pracodawców, objętych zakresem jej działania. Jeśli więc Międzyzakładowy Związek Zawodowy zrzesza co najmniej 10 członków będących pracownikami u pracodawców objętych działaniem tej organizacji lub innymi niż pracownicy osobami wykonującymi pracę zarobkową, które świadczą pracę przez co najmniej 6 miesięcy na rzecz pracodawców objętych działaniem tej organizacji, to posiada uprawnienia międzyzakładowej organizacji związkowej (spełnia warunek określony w art. 25¹ ust. 1 w zw. z art. 34 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych) i przysługują mu z tego tytułu uprawnienia określone w ustawie o związkach zawodowych. Wówczas nie ma podstawy do kwestionowania zasadności istnienia tej organizacji związkowej.
Odrębną kwestią jest natomiast reprezentatywność międzyzakładowej organizacji związkowej. Reprezentatywność powinna być odrębnie ustalana u poszczególnych pracodawców na takich samych zasadach jak reprezentatywność zakładowej organizacji związkowej, czyli u danego pracodawcy. Należy ustalić, u których pracodawców objętych zakresem działania międzyzakładowej organizacji związowej spełnia ona wymóg reprezentatywności i w tych przypadkach będzie on organizacją reprezentatywną u tych konkretnych pracodawców.
Zgodnie z postanowieniem Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 14 maja 2015 r., VIII Pa 15/15: „Nie ma zatem uzasadnionych podstaw aby odmiennie, niż zakładowe organizacje związkowe, traktować organizacje międzyzakładowe w kontekście uzyskiwania przez nie przymiotu reprezentatywności. Nie jest możliwe przyjęcie takiego rozwiązania, że organizacja międzyzakładowa z mocy prawa staje się automatycznie reprezentatywna u wszystkich pracodawców w których funkcjonuje tylko dlatego, że łącznie zrzesza odpowiednią liczbę członków, będących pracownikami różnych zakładów pracy lub też u jednego lub kilku pracodawców zrzesza pracowników w liczbie wymaganej do uzyskania statusu organizacji reprezentatywnej u tego/tych pracodawców. Reprezentatywność ustalana powinna być odrębnie u poszczególnych pracodawców na takich samych zasadach jak reprezentatywność zakładowej organizacji związkowej, czyli u danego pracodawcy. Inna interpretacja w tym zakresie byłaby sprzeczna z zasadą równości wobec prawa wszystkich organizacji związkowych. Tak więc należy ustalić, u których pracodawców objętych zakresem jej działania międzyzakładowa organizacja związkowa spełnia wymóg reprezentatywności i w tych przypadkach będzie ona organizacją reprezentatywną u tych konkretnych pracodawców”.
Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych: Przepisy art. 25(1) -33(1) stosuje się do międzyzakładowej organizacji związkowej obejmującej swoim działaniem pracodawcę, z zastrzeżeniem ust. 2 oraz art. 34(1) i 34(2).
Do organizacji międzyzakładowej w celu ustalenia reprezentatywności należy więc zastosować poniższy przepis:
Zgodnie z art. 25(3) ust. 1 u.z.z.: Reprezentatywną zakładową organizacją związkową jest zakładowa organizacja związkowa:
1) będąca jednostką organizacyjną albo organizacją członkowską ponadzakładowej organizacji związkowej uznanej za reprezentatywną w rozumieniu ustawy o Radzie Dialogu Społecznego, zrzeszająca co najmniej 8% osób wykonujących pracę zarobkową zatrudnionych u pracodawcy lub
2) zrzeszająca co najmniej 15% osób wykonujących pracę zarobkową zatrudnionych u pracodawcy.
Jeżeli żadna z zakładowych organizacji związkowych nie spełnia wymogów, o których mowa w ust. 1, reprezentatywną zakładową organizacją związkową jest organizacja zrzeszająca największą liczbę osób wykonujących pracę zarobkową zatrudnionych u pracodawcy.
Jeżeli u pracodawcy działa więcej niż jedna organizacja związkowa reprezentatywna w rozumieniu ust. 1 pkt 1, wchodząca w skład tego samego zrzeszenia (federacji) związków zawodowych lub ogólnokrajowej organizacji międzyzwiązkowej (konfederacji), organizacje te wyłaniają wspólną reprezentację w sprawach dotyczących zbiorowych praw i interesów osób wykonujących pracę zarobkową. W przypadku niewyłonienia wspólnej reprezentacji, o której mowa w ust. 3, reprezentatywną zakładową organizacją związkową jest organizacja zrzeszająca największą spośród nich liczbę osób wykonujących pracę zarobkową zatrudnionych u pracodawcy lub organizacja spełniająca kryterium reprezentatywności,
o którym mowa w ust. 1 pkt 2.
Przy ustalaniu liczby osób wykonujących pracę zarobkową zrzeszonych w zakładowej organizacji związkowej, o której mowa w ust. 1 lub 2, uwzględnia się wyłącznie osoby wykonujące pracę zarobkową należące do tej organizacji przez okres co najmniej 6 miesięcy przed przystąpieniem do rokowań lub uzgodnień.
Przy ustalaniu liczby osób wykonujących pracę zarobkową zatrudnionych u pracodawcy, od której liczy się procent wskazany w ust. 1 pkt 1 lub 2, lub przy ustalaniu największej liczby osób wykonujących pracę zarobkową zatrudnionych u pracodawcy, o której mowa w ust. 2, uwzględnia się wyłącznie osoby wykonujące pracę zarobkową zatrudnione u pracodawcy przez okres co najmniej 6 miesięcy przed rozpoczęciem rokowań lub uzgodnień.
W celu stwierdzenia reprezentatywności stosuje się odpowiednio przepisy art. 25(1) ust. 2-12.
Magdalena Kossakowska
Radca prawny
