Warszawa, 1.08.2022r.

Odpowiadając na wiadomość w której zwrócono się z prośbą o wyjaśnienie możliwości zmiany warunków pracy i płacy pracownikowi biblioteki, jak również kwestii związanych z przeniesieniem pracownika biblioteki na 3 miesiące do pracy w filii biblioteki, wyjaśniam jak następuje.

            Zmiana wskazanego w umowie o pracę miejsca wykonywania pracy może być dokonana na mocy porozumienia stron (wymagana jest zgodna wola obu stron stosunku pracy), bądź w drodze wypowiedzenia zmieniającego złożonego przez pracodawcę (art. 42 § 1-3 kodeksu pracy). W tym przypadku, w razie odmowy przyjęcia przez pracownika zaproponowanych warunków pracy lub płacy, umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia. Jeżeli pracownik przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, uważa się, że wyraził zgodę na te warunki.

Wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy lub płacy nie jest wymagane w razie powierzenia pracownikowi, w przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy, innej pracy niż określona w umowie o pracę na okres nieprzekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, jeżeli nie powoduje to obniżenia wynagrodzenia i odpowiada kwalifikacjom pracownika (art. 42 § 4 kp).

Powierzenie pracownikowi innej pracy na podstawie art. 42 § 4 kodeksu pracy jest poleceniem pracodawcy dotyczącym pracy (art. 100 § 1 kodeksu pracy), do którego pracownik zobowiązany jest zastosować się[1]. Pracownik może odmówić wykonania tego polecenia, jeżeli nie spełnia ono przesłanek z art. 42 § 4 kodeksu pracy (wystąpienie uzasadnionych potrzeb pracodawcy, okres powierzenia innej pracy nie może przekraczać 3 miesięcy w roku kalendarzowym, powierzenie innej pracy nie może powodować obniżenia wynagrodzenia i musi odpowiadać kwalifikacjom pracownika).

Pracodawca, na podstawie art. 42 § 4 kp,  nie może jednak oddelegować pracownika do innego miejsca wykonywania pracy niż określone w umowie o pracę. Na podstawie tego przepisu pracodawca może jedynie powierzyć pracownikowi inną pracę w tym samym miejscu określonym w umowie o pracę. Powierzenie wykonywania pracy w innym miejscu niż określone w umowie może nastąpić jedynie na podstawie zgodnego porozumienia stron, bądź na podstawie wypowiedzenia zmieniającego[2]. Brak jest podstaw, by rozszerzająco interpretować omawiany przepis prawny, który stanowi wyłącznie o zmianie rodzaju pracy.
Na marginesie należy wskazać, że pracownik, który mieszka poza miejscowością wykonywania pracy, ponosi dodatkowe koszty związane z dojazdem do miejsca pracy, w związku z czym może przy wyliczaniu zaliczki na podatek dochodowy zastosować podwyższone koszty uzyskania przychodu.

Od powyższych zagadnień należy odróżnić sytuację, gdy pracownik jest w podróży służbowej, np. podróżuje z siedziby głównej biblioteki do filii biblioteki znajdującej się w innej miejscowości. Pracownikowi przysługuje z tytułu podróży służbowej dieta oraz zwrot kosztów. Podróż służbowa charakteryzuje się tym, że jest odbywana: poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub poza stałym miejscem pracy, na polecenie pracodawcy, w celu wykonania określonego przez pracodawcę zadania. Wszystkie te cechy muszą wystąpić łącznie.

Jeśli z istoty zwykłych obowiązków pracowniczych nie wynika konieczność odbywania wielokrotnych podróży służbowych, wykonywanie tych obowiązków poza stałym miejscem pracy wskazanym w umowie o pracę, nie oznacza automatycznie podróży służbowej, lecz może też świadczyć o ustnym bądź dorozumianym porozumieniu stron stosunku pracy co do miejsca świadczenia pracy[3]. 

Magdalena Kossakowska
radca prawny


[1] wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 września 2014 r., sygn. akt III PK 138/13.

[2] https://www.pip.gov.pl/pl/baza-wiedzy/prawo-pracy/stosunek-pracy/131085,czy-na-podstawie-art-42-par-4-kodeksu-pracy-mozna-oddelegowac-na-3-miesiace-pracownika-do-pracy-w-innym-miejscu-niz-okreslone-w-umowie-o-prace-.html

[3]wyrok SN z dnia 22 lutego 2008 r., I PK 208/07.